Verhaal
Straatstenen in heel Europa ter nagedachtenis aan slachtoffers van vervolging
Stolperstein, oftewel struikelstenen, zijn kleine, koperen gedenkstenen die in de straten van steden in heel Europa worden geplaatst ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de nazivervolging. Deze kleine stenen, sinds 1992 gemaakt door kunstenaar Gunter Demnig, dienen als herinnering aan de wreedheden die tijdens de Holocaust zijn begaan en de talloze levens die daarbij verloren zijn gegaan.
Het Stolperstein-project beoogt de individuele slachtoffers van de nazivervolging te eren door een kleine koperen steen, gegraveerd met de naam en levensgegevens van een slachtoffer, voor de laatst bekende woonplaats van het slachtoffer te plaatsen. De stenen zijn slechts 10 bij 10 centimeter groot. De naam Stolperstein betekent letterlijk 'struikelsteen' - ze zijn bedoeld om over te struikelen en dienen als herinnering aan het lijden en verlies.
Elke Stolperstein wordt individueel gefinancierd en kan worden gesponsord door particulieren, scholen en organisaties. Het project heeft brede steun gekregen: er zijn meer dan 75.000 Stolpersteine geplaatst in meer dan 1.600 steden in heel Europa.
Naast het eren van de slachtoffers van de nazivervolging, dient het Stolperstein-project ook om het publiek te informeren over de verschrikkingen van de Holocaust. Veel van de slachtoffers die met de stenen worden herdacht, waren gewone mensen. De meeste Stolpersteine herdenken Joodse slachtoffers van de Holocaust. Andere zijn geplaatst voor Roma, LHBTQ+-ers, mensen met een beperking, zwarte mensen en mensen die werden vervolgd vanwege hun religieuze, politieke en sociale overtuigingen.
De eerste Stolperstein werd op 16 december 1992 geplaatst. Op die dag was het 50 jaar geleden dat het bevel werd gegeven om te beginnen met de massadeportatie van Joden en Roma uit Duitsland.
Gunter Demnig herdacht dit door een machine die de tekst Eine Spur durchs Vergessen (Een spoor tegen het vergeten) afprintte door Keulen naar het station te trekken. Daarna plaatste hij de eerste Stolperstein voor het Keulse stadhuis. Geleidelijk breidde het project zich uit naar individuele monumenten voor slachtoffers van de nazivervolging, steeds op de laatste vrij te kiezen woonplaatsen.
Stolperstein brengt slachtoffers op symbolische wijze terug naar hun vroegere huizen en buurten.
Er is kritiek geuit op stolpersteine, omdat ze op trottoirs worden geplaatst, waar mensen erop of eroverheen kunnen stappen. Anderen wijzen erop dat de slachtoffers mogelijk niet op deze manier herdacht willen worden. Voor de meesten dienen stolpersteine echter als herinnering aan de Holocaust en de slachtoffers, en worden ze geëerd met individuele gedenktekens op de plaatsen waar ze rechtmatig thuishoren.