Historia
Ponad 60 miast z całej Europy otrzymało ten tytuł.
Od Pafos po Porto, od Reykjaviku po Rygę. W ciągu ostatnich 35 lat ponad 60 miast i regionów w całej Europie otrzymało tytuł Europejskiej Stolicy Kultury.
Ten tytuł honoruje dziedzictwo miasta i jego europejski dorobek kulturowy. Każdego roku organizowane są wystawy, programy artystyczne, przedstawienia teatralne i występy taneczne, operowe, muzyczne oraz wiele innych projektów związanych z poszczególnymi miastami.
W 1985 roku Ateny w Grecji mianowano pierwszym Europejskim Miastem Kultury.
Inicjatywa została zapoczątkowana przez Wspólnotę Europejską i miała na celu uwydatnić i uczcić bogactwo kultury europejskiej w corocznym programie. Pomysłodawcami byli: minister kultury Grecji Melina Mercouri oraz minister kultury Francji Jack Lang.
Europejskie Miasto Kultury w 1999 roku zmieniło swoją nazwę na Europejską Stolicę Kultury.
Głównym zamysłem tego projektu było podkreślenie roli powiązań kulturowych i znaczenia samej kultury na gruncie integracji europejskiej, która wcześniej opierała się na ekonomii i korzyściach finansowych.
Pod koniec lat 80-tych Florencja, Amsterdam, Berlin i Paryż dołączyły do Aten, uzyskując tytuły Europejskich Miast Kultury.
W 2000 roku dziewięć miast - Awinion we Francji, Bergen w Norwegii, Bolonia we Włoszech, Bruksela w Belgii, Helsinki w Finlandii, Kraków w Polsce, Praga w Czechach, Reykjavík w Islandii i Santiago de Compostela w Hiszpanii - zostało wybranych do otrzymania tytułu aby uczcić tysiąclecie w szczególny sposób. Znalazły się tam dwa państwa, które miały przystąpić do Unii Europejskiej w 2004 roku.
Od samego początku tytuł ten nosiły miasta w każdym państwie członkowskim UE.
W 2004 r. wprowadzono system turowy, aby upewnić się, że każde państwo członkowskie UE zostanie zaszczycone tym tytułem. W latach 2007-2020 tytuł przyznawano dwóm miastom z różnych krajów. Od 2021 r. co trzy lata dodaje się do tej listy trzecie miasto z kraju niebędącego członkiem UE.
Miasta są wybierane w drodze procedury konkursowej, podobnie jak w przypadku zawodów sportowych i innych programów kulturalnych. Międzynarodowy panel ekspertów ds. kultury ocenia kandydatury poszczególnych miast według określonych kryteriów i wybiera zwycięzcę.
Rywalizacja o tytuł jest obecnie silna. W 2016 r., gdy tytuł ten miał przypaść Hiszpanii, zgłosiło się 16 miast. 15 włoskich miast rywalizowało o miano gospodarza wydarzenia w 2019 roku. Miasto Matera wygrało.
W 2020 roku tytuł ten przypadł Galway w Irlandii i Rijece w Chorwacji.
Przyznanie tego zaszczytnego tytułu może przyciągnąć turystów i zwrócić uwagę mediów, a także zapewnić fundusze na tworzenie lub rozwijanie powiązań kulturowych i promowanie kultury danego miasta.
Niektóre z miast odniosły ogromne, długotrwałe sukcesy dzięki wspomnianemu tytułowi. Stały się lokalną dumą, w sztukę zainwestowano dużo pieniędzy oraz rozwinęła się w nich turystyka. Inne z kolei spotkały się z falami krytyki, kiedy następował brak lokalnego zaangażowania w sprawę, nie było zintegrowania oraz wpływ nagrody nie był długoterminowy.
Pomysł ten dotarł również do innych części świata - od lat 90-tych Liga Arabska UNESCO wybrała Arabską Stolicę Kultury, a w roku 1997 powstała pomysł na stworzenie Amerykańskiej Stolicy Kultury. Od 2009 r. Unia Europejska w podobny sposób przyznaje miastom tytuł Europejskiej Stolicy Młodzieży. Kilka krajów - w tym Włochy, Litwa i Wielka Brytania - realizuje także inicjatywy „Stolicy Kultury” na poziomie krajowym.
Ten wpis jest częścią projektu Europeana Common Culture, który bada różne aspekty naszego wspólnego dziedzictwa kulturowego w całej Europie.
Tłumaczenie: Joanna Oleksy