Historia
Kostka brukowa położona na europejskich chodnikach, która oddaje hołd ofiarom prześladowań
Stolperstein są małymi mosiężnymi kamieniami pamięci umieszczanymi na chodnikach miast w całej Europie w celu upamiętnienia ofiar nazistowskich prześladowań. Stworzone zostały przez artystę Guntera Deminga w 1992 roku. Te niewielkie kostki brukowe są formą przypomnienia okrucieństw popełnionych podczas Holokaustu i uhonorowania niezliczonych ofiar śmiertelnych.
Pomysł na kamienie pamięci ma na celu uszanowanie pamięci o poszczególnych ofiarach nazistowskich prześladowań. Mały mosiężny kamień umieszcza się przed ostatnim znanym miejscem zamieszkania osoby, która padła ofiarą holokaustu, wraz z imieniem i nazwiskiem oraz szczegółami jej życia. Kamienie te mają wymiary 10 na 10 centymetrów. Nazwa Stolperstein oznacza “kamienie, o które się potykamy”. Natykając się na nie, przypominamy sobie o cierpieniach i stratach za czasów holokaustu.
Każdy z kamieni pamięciowych Stolperstein jest finansowany ze środków prywatnych i sponsorują go szkoły lub organizacje lub indywidualni darczyńcy. Projekt zyskał szerokie poparcie. Obecnie ponad 75 000 kamieni Stolperstein zostało umieszczonych w ponad 1600 miastach w całej Europie.
Oprócz upamiętnienia ofiar nazistowskich prześladowań, projekt Stolperstein służy również podnoszeniu świadomości społeczeństwa o okucieństwach Holokaustu. Wiele ofiar, które zostały umieszczone na kamieniach to zwykli ludzie. Większość kamieni Stolperstein upamiętnia ofiary żydowskiego pochodzenia, które zginęły w Holokauście. Są też takie, które przeznaczone zostały dla Romów, osób LGBTQ+, niepełnosprawnych, czarnoskórych i prześladowanych za swoje przekonania religijne, polityczne i społeczne.
Pierwszy kamień Stolperstein położono 16 grudnia 1992 roku, w dniu 50-tej rocznicy podpisania rozkazu o rozpoczęciu masowej deportacji ludności żydowskiej i romskiej z terenów Niemiec.
Gunter Demnig upamiętnił to wydarzenie, ciągnąc maszynę z napisem Eine Spur durchs Vergessen (Ślad przeciwko zapomnieniu) przez całą Kolonię w Niemczech aż do dworca kolejowego. Następnie położył pierwszy kamień Stolperstein przed ratuszem w Kolonii. Stopniowo projekt zyskiwał większy zasięg i zacżęto kłaść kamienie pamięci na cześć ofiar nazistowskich prześladowań, zawsze w ostatnim miejscu zamieszkania, kiedy jeszcze miały swobodę wyboru.
Kamień Stolperstein w symboliczny sposób dorowadza ofiary z powrotem do ich dawnych domów i dzielnic.
Pojawiły się krytyczne opinie na temat kamieni Stolperstein, ponieważ są one umieszczane na chodnikach, gdzie ludzie mogą na nie nadepnąć lub nad nimi przejść. Inni uważają, że ofiarom sposób upamiętnienia mógłby nie przypaść do gustu. Mimo wszystko, kamienie Stolperstein służą przypomnieniu o Holokauście i jego ofiarach, honorują ich pamięć dedykowanymi im kamieniami pamięci, w miejscach, do których należą.
Tłumaczenie: Joanna Oleksy